Nie zestarzał się, nie nudzi i nic go jeszcze nie przebiło. Zaprojektowali go Maciej Gintowt i Maciej Krasiński. Można opowiadać o nim tak długo, jak rekordzista,
który wygłosił w nim przemowę. A był to Fidel Castro, który w 1972 roku przemawiał aż sześć godzin.
Spodek w Katowicach. Skąd pomysł na niezwykły kształt hali, dlaczego stoi w tym a nie innym miejscu?
To bardzo ciekawa historia. Na dodatek projektanci Spodka przyznali: "Nie uniknęliśmy błędów".

W 1971 roku, z okazji Dnia Zwycięstwa¹. 8 maja 1971 do Polski przyjechał radziecki dowódca wojskowy, marszałek Iwan Koniew. W Katowicach zorganizowano „centralną akademię”,
której głównym punktem było otwarcie ultranowoczesnej hali widowisko-sportowej. I tak narodził się Spodek. Ale zaraz po otwarciu hali na pół roku znów wrócili do niej monterzy
i budowlańcy. Dokańczali Spodek aż do grudnia 1971.

Budowa zaczęła się 7 lat wcześniej, w 1964 roku. Natomiast pomysł powstał już w latach 50. Jak wiadomo, najpierw Spodek miał stanąć na terenie Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku²— nowego parku w regionie, tuż przy Planetarium. Do zamkniętego konkursu w 1959 roku Stowarzyszenie Architektów Polskich zaprosiło cztery zespoły. Zwycięzcą został zespół projektantów z Biura Studiów
i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy, reprezentowany przez architektów Macieja Gintowta³i Macieja Krasińskiego⁴. Autorem konstrukcji był prof. inż. Wacław Zalewski⁵, a jego współpracownikiem został Andrzej Żórawski. Wizja twórców obiektu była tak śmiała, awangardowa
i innowacyjna, że zmieniono lokalizację.

Najpierw Spodek na mapie przeniesiono w okolice Rowu Wełnowieckiego, do dzielnicy Koszutka, w otoczenie zieleni, na grunt stosunkowo mało zagrożony skutkami eksploatacji górniczej.

Następnie — do ścisłego centrum Katowic. Największym orędownikiem zbudowania hali w sercu Katowic był gen.
Jerzy Ziętek, późniejszy wojewoda katowicki. I doprowadził budowę do finału mimo że teren, gdzie Spodek stoi, był wyjątkowo niestabilny i nękany szkodami górniczymi. Dodajmy jeszcze, że zamiast planowanych 200 mln złotych wydano na budowę 800 mln.

Prace budowlane rozpoczęto w 1964 roku, ale wstrzymano je
z powodu rzekomych wad konstrukcyjnych. Te podejrzenia się nie potwierdziły, a budowę wznowiono po 1,5 roku. W 1965 r. w trakcie robót natknięto się na wyeksploatowane tzw. bieda-szyby⁶i na pustki po węglu wybranym metodami górniczymi w połowie XIX w. Pustki te sięgały głębokości 35 m. Podczas wykopów pod fundamenty sali gimnastycznej odsłonięto złoża węgla wychodzące w tym rejonie niemal na powierzchnię. Pustki poeksploatacyjne wypełniono zastrzykami cementowymi pod ciśnieniem.
Kanały do pokładów węgla przy fundamentach sali gimnastycznej zaplombowano, aby uniemożliwić samozapłon pokładu.

Jak głosi anegdota, Spodek powstawał w tajemnicy przed Warszawą. Nie wiedzieli o niej urzędnicy z Warszawy, bo była wznoszona z własnych pieniędzy województwa. I dlatego przy każdej wizycie "oszczędnego jak wyschła szczapa Gomułki
w Katowicach robiono wszystko, żeby trasa jego przejazdu, broń Boże, nie prowadziła w najbliższej okolicy ronda, gdzie budowa trwała w najlepsze" — wspominał wiele lat temu w rozmowie
ze mną Antoni Halor, nieżyjący już historyk.

W 1969 roku oddano do użytkowania halę lodową, a 8 maja
1971 roku otwarto cały obiekt.

Według pierwszych założeń, Spodek miał być znacznie
większym kompleksem. Na etapie projektowania zaproponowano dwie dodatkowe pływalnie w kształcie ściętych stożków.
Nigdy nie powstały.

Architekci przyznali też, że często spotykali się z zarzutem,
który pojawia się też dziś. Mianowicie,  że od strony ronda,
nie widać kopuły Spodka. - Uważamy jednak, że kopuła mająca jedynie znaczenie jako doświetlenie wnętrza, nie jest elementem pierwszoplanowym - uważali. — Są natomiast inne sprawy,
które drażnią nas jako projektantów hali katowickiej: przypadkowe usytuowanie względem siebie hali i budynku administracyjnego DOKP oraz zestawienie bryły hali z bryłami zespołu wieżowców mieszkaniowych zbudowanych poza nią od strony północnej.
Te bryły walczą ze sobą i z walki tej żadna z nich nie wychodzi zwycięsko - dodali.

Budynku DOKP⁷dziś już nie ma, ale zamiast niego obok Spodka jest kompleks KTW. A wspomniane punktowce przy Ordona stoją i mają się dobrze. A Spodek?

Konstrukcja Spodka oparta jest o zasadę tensegrity - wygląda,
jak koło od roweru ułożone w poziomie. Twórca konstrukcji,
prof. inż. Wacław Zalewski wykorzystał zasadę tensegrity (to połączenie dwóch angielskich słów: „tension” – naprężenie pochodzące od rozciągania oraz „integrity” – integralność).

Bo nietypowy kształt Spodka nie był kaprysem projektantów,
a wynikał z założeń konstrukcyjnych. Miały się tu odbywać imprezy sportowe i muzyczne, konieczny był więc owalny kształt
i określony układ widowni. Dodatkowo konstrukcja w kształcie ściętego stożka, jak wyliczyli architekci, może wytrzymać
wstrząsy górnicze.

Maciej Gintowt i Maciej Krasiński, projektanci Spodka: 
Nie uniknęliśmy błędów

Trudno to sobie dziś wyobrazić, ale tuż po otwarciu Spodka
autorzy projektu podzielili się taką refleksją: Niedawno oddany
do użytku zespół widowiskowo-sportowy w Katowicach,
mimo że na ogół przychylnie przyjęty, nam, którzy go projektowali
i uczestniczyli w jego budowie, nie pozwoli zapomnieć o błędach, przypadkowościach i nieporadnościach, jakich nie potrafiliśmy
lub nie mogliśmy uniknąć - podzielili się refleksją Maciej Gintowt
i Maciej Krasński w magazynie Architektura nr 8-9 z 1972 roku.
To było tuż po otwarciu hali. I dodali: - Przeżywa to chyba każdy architekt, który patrząc na swój zrealizowany projekt widzi
w nim przede wszystkim to, czego widzieć by nie chciał.
Wszystko to, co go w nim drażni, gniewa, co chciałby w nim zmienić, co mógł by zmienić, a czego już nie może dokonać —
tak pisali o Spodku architekci.

Jak to możliwe, przecież od ponad 50 lat Spodek jest ikoną
i nadal nie ma konkurenta!

- Stało się to dlatego, że wówczas ani my, ani inwestor,
nie wiedzieliśmy, czego właściwie należy praktycznie oczekiwać
od tego typu wielozadaniowego obiektu — przyznali architekci.

O jakich błędach piszą?  Np. o tym, że Spodek — jako cały kompleks — nie był zaplanowany na początku tak, jakim go znamy. - W czasie sporządzania projektu, a nawet już w czasie budowy - program obiektu powiększał się i różnicował. Lodowisko treningowe otrzymało trybuny i szatnie oraz komplet kabin dla sprawozdawców radia, TV. Powiększono płytę lodowiska oraz dodano kawiarnię. Dodano przychodnię.  Byłoby dużo lepiej,
gdyby program od początku obejmował wszystkie obecnie istniejące elementy i obecną ich wielkość i zakres — ocenili Maciej Gintowt i Maciej Krasiński na łamach Architektury z 1972.

Mieli też refleksję o dachu. — Użyty na kopułę i dach tak szlachetny materiał, jak blacha miedziana i angielska papa pokryta miedzianą folią, nie patynują się na zielono, lecz tracą kolor i szarzeją.
Ze znanych nam materiałów tylko chyba blacha z CORTEN-u
użyta na łuskę misy i ścian lodowiska mogłaby zapewnić
w tamtym klimacie nieco wyraźniejszy kolor — opisywali. 

Z kolei efektem braków materiałowych i niechlujstwa było
użycie niektórych materiałów we wnętrzach Spodka: kamieni, cegły i drewna.

Spodek 2025. tarasy, schody i wpis do rejestru zabytków

Dopiero teraz Śląska Konserwator Zabytków wszczęła postępowanie ws. wpisu Spodka do rejestru zabytków. Stało się to w trybie interwencyjnym po tym, jak okazało się, że tarasy i schody są w bardzo złym stanie technicznym. Według ekspertyzy, ich stan zagraża bezpieczeństwu tłumów, które odwiedzają kultową halę
w trakcie wydarzeń masowych.  Pisała o tym na łamach Architektury – Murator red. Julia Dragović. - Sprawę pogorszyła "termomodernizacja" tarasów, którą przeprowadzono ponad dekadę temu, izolując je od spodu. Niepełna ochrona konserwatorska hali zaskoczyła nawet część historyków architektury - wydawała się przecież oczywista – przypominała.

Tarasy i schody Spodka w Katowicach zostaną rozebrane,
a następnie odbudowane. A Spodek 8 maja będzie świętował kolejne urodziny.

W 2009 roku, gdy Spodek miał już niemal 40 lat, hala została poddana gruntownej modernizacji. Jednym z najważniejszych punktów modernizacji była wymiana łusek. W trakcie remontu ściągnięto ponad 30 tys. łusek wykonanych z tworzywa
azbestowo-cementowego (to było 100 ton azbestu), a dodatkowo zdemontowano ponad 11 tysięcy łusek z włókna szklanego.
Nowe łuski są aluminiowe i o wiele jaśniejsze.
Spodek ma też zmodernizowane tarasy wokół hali oraz nowe nagłośnienia wewnątrz.